Wat chronische stress met je doet & hoe je het kunt voorkomen

Een leven zonder stress bestaat niet. Spanning is heel normaal en ons lichaam kan daar in beperkte mate ook goed tegen. Stress zorgt ervoor dat we alert kunnen handelen in noodsituaties en dat we prestaties kunnen leveren als het nodig is. Ook stresshormonen zoals cortisol en adrenaline hebben we hard nodig.

Alleen als de spanning te lang blijft aanhouden, verkeert het lichaam continu in een overlevingsmodus. Dit kost het lichaam veel energie. Stress is dus pas een probleem als het chronisch wordt. Het lichaam komt dan niet meer tot rust en het autonome zenuwstelsel raakt uit balans.

Het autonome zenuwstelsel
In ons lichaam gaat veel automatisch, zonder dat wij daar bewust iets voor hoeven te doen. We ademen in en uit, ons hart klopt en ons eten wordt verteerd. Ons autonome zenuwstelsel zorgt hiervoor. Dit zenuwstelsel heeft twee standen: een gaspedaal en een rempedaal.

Het gaspedaal zorgt voor actie en het rempedaal zorgt voor rust. Deze twee standen van het autonoom zenuwstelsel zorgen voor evenwicht. Het stelt je in staat om je aan te passen aan alle veranderingen die in je omgeving kunnen optreden.

Als er balans is tussen het gas- en rempedaal, wordt inspanning afgewisseld met voldoende ontspanning. Alleen in onze huidige maatschappij gebruiken mensen voornamelijk het gaspedaal. Zo krijgt het lichaam niet genoeg tijd om zich weer te herstellen.

In de huidige maatschappij zijn we er aan gewend geraakt om alsmaar aan te staan en door te gaan, ook al krijgen we signalen van ons lichaam dat het rust nodig heeft. De prikkels van de buitenwereld kunnen niet verwerkt worden als er geen periodes zijn van naar binnen keren en ontspanning.

Zo ontstaat er chronische stress en krijgen we allerlei lichamelijke en mentale klachten. Als we veel stress ervaren, maakt ons lichaam ook te veel hormonen aan zoals adrenaline en cortisol. Deze hormonen zorgen er voor dat onze hartslag en bloeddruk omhoog gaan.

Signalen van het lichaam
Ons lichaam geeft vaak in een vroeg stadium al signalen aan ons, om te laten weten dat het rust en ontspanning nodig heeft. Denk aan: pijn in nek en schouders, maagklachten, hoofdpijn, hartkloppingen, verminderde concentratie en geheugen, een slechte nachtrust, prikkelbaarheid, druk op de borst of een slecht immuunsysteem. We zijn dan eerder vatbaar voor een verkoudheid of griep. Aanhoudende stress kan uiteindelijk resulteren in een burn-out, hart- en vaatziekten en/of ontstekingen in het lichaam.

Chronische stress voorkomen
Ook al kunnen we stress niet volledig voorkomen, we kunnen er wel voor zorgen dat er een goede balans is in ons leven tussen in- en ontspanning. Dit kun je doen door de stress in je leven te verminderen, maar tegelijkertijd ook je stressbestendigheid te vergroten. We zetten hier een aantal tips op een rijtje.

• Beweeg iedere dag voldoende. Beweging vermindert de stress in je lichaam. Ga iedere dag bijvoorbeeld de natuur in voor een boswandeling. De natuur zorgt ook voor meer rust in het lichaam. 
   
• Zorg dat nachtrust prioriteit krijgt. Bijna iedereen heeft tussen de 7-9 uur slaap nodig per dag. Je lichaam laten weten dat het bijna bedtijd is kan helpen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door een klein avondritueel voor jezelf te bedenken. Denk aan: een warm (voeten) bad, een boek lezen, wat simpele yoga of stretchoefeningen doen of mediteren. Het is het beste om een uur voordat je naar bed gaat, de tv uit te zetten en je telefoon weg te leggen. Het licht van de schermen geeft signalen aan je lichaam dat het nog dag is. Hierdoor komt je lichaam moeilijker in slaapstand. 
   
• Leef gezond. Een gezonde levensstijl vergroot je stressbestendigheid. Niet roken, weinig tot geen alcohol drinken, gezond eten en voldoende water drinken.
   
• Doe een half uurtje per dag eens helemaal niks. Gewoon even zitten, staren en mijmeren. Eventueel met een rustig muziekje op de achtergrond.
   
• Doe dingen die bij je passen, zowel op werk als op privé gebied. Als dingen bij je passen, kost het je minder energie en krijg je er ook energie voor terug.
   
• Durf nee te zeggen en stel duidelijk je grenzen. Vaak is te veel verantwoordelijkheid dragen en alles zelf willen doen, ook een grote stressfactor.
   
• Probeer ritme in je week te brengen. Dit doe je door vaste momenten in te plannen voor werk, pauzes, vrije dagen, eten, naar bed gaan, ontspanning etc. Hierdoor ben je minder snel geneigd om nog door te werken in de avond of in het weekend.
   
• Laat jezelf niet te veel afleiden door je telefoon. Bij veel mensen sluipt dit erin en voordat je het weet ben je continu je telefoon aan het checken. Door alle prikkels die hierdoor op ons af komen, worden ook weer stresshormonen in ons lichaam aangemaakt.

Meer tips om tijd te maken voor ontspanning, vind je in deze blogpost.